Niğde, Türkiye patates üretiminde hem **ekim alanı** hem de **üretim miktarı** bakımından lider bir ildir. TÜİK ve TEPGE verilerine göre, 2019’da Niğde 183.850 dekar ekim alanı ve 716.180 ton üretimle ilk sıradaydı; bu, 2023 itibarıyla 194.800 dekara ve 757.480 tona çıktı Fakat son yıllarda, **tarımsal girdi maliyetleri (mazot, gübre, tohum, işçilik vb.) ciddi ölçüde yükselmiş**, çiftçiyi ekonomik baskı altında bırakmıştır. TÜİK’in verilerine göre, tarımsal girdi fiyat endeksi (Tarım-GFE) 2022 Mart’ta yıllık %105,70 artarken 2024 Mart’ta da yıllık %49,93’lük bir yükseliş kaydedilmiştir. Bu tür çift haneli artışlar, üretici marjlarının daralmasına neden olmaktadır. İşte bu zorlu şartlarda, **ihracat politikalarının istikrar kazandırması**, Niğde çiftçisine nefes aldıracak temel dinamiklerden biridir. Son 30 yılda patates ihracatına dair tarihsel tabloyu incelediğimizde: 1990–2013: Serbest ihracat dönemi. Taze patatesin ihracatı genel olarak kısıtlanmamıştı; işlenmiş kalemlerde (örneğin dondurulmuş patates) dönemsel kayıt uygulamaları olabilmekle beraber, taze patates temel olarak serbest dolaşıyordu. 2014–2019: Taze patates ihracatı yine genelde serbestti. TÜİK verilerine göre 2018/19 döneminde Türkiye yaklaşık **145 bin ton** patates ihraç etti (yaklaşık 26,5 milyon USD) . En önemli alıcı ülkeler Irak, Suriye ve Tunus oldu 7 Ocak 2020: Tarım ve Orman Bakanlığı’nın kararıyla taze ve soğutulmuş patates (tohumluk hariç) ihracatı ön izne bağlandı , fiilen kısıtlamaya dönüştü. 19 Temmuz 2020: Yapılan düzenlemeyle bu ön izin şartı kaldırıldı; taze patates ihracatı yeniden serbest hale geldi. 2025 itibarıyla: Taze patates ihracatı **genel rejim çerçevesinde** serbesttir. Ancak dönemi belirsiz kapat–aç önlemler, üretici planlamasını zayıflatmaya devam ediyor. Bu dalgalı uygulamalar, üreticinin öngörülebilirlik eksikliği nedeniyle ekonomik planlama yapmasını zorlaştırmaktadır. Niğde gibi üretim rakamları yüksek bir il için ihracat önündeki küçük bir çığ bile ne kadar yıkıcı olabilir, bir düşünün. Bu nedenle geçtiğimiz günlerde Rezzan Polat'ın sunumuyla HABER TARZ TV CANLI YAYININDA ÖZELLİKLE VURGULADIĞIM: Nişasta fabrikası yatırımı, Cipslik patates çeşitlerinin sözleşmeli üretimi ile bölgeye bir cips fabrikası kazandırılması, çiftçiye katma değer ve pazar garantisi sağlar. Böylece lojistik ve tedarik zinciri avantajlarıyla bölgemiz kalkınır. Eğer bu yıl ihracata yönelik bir kısıtlama olursa; üretici, özellikle artan girdi maliyetleri ve kredi yükü nedeniyle ciddi zararlar görecektir. Hatta tarla varlıklarını kaybetme riskiyle karşı karşıya kalabilir. Bankacılık verileri, tarımsal kredilerdeki takip oranlarının kritik seviyelere yükseldiğini göstermektedir bu da kırılganlığın işaretidir. 6 MADDE DE ÇÖZÜM ÖNERİSİ: Acilen 3 Yıllık Öngörülebilir İhracat Çerçevesi: İhracata dair istikrar sağlanmalı, önceden duyurulmuş, açık kriterlere dayalı bir rejim oluşturulmalıdır. Niğde’ye Nişasta ve Cips Fabrikaları kurulması için yatırım teşvikleri (arsa, enerji, vergi, finansman kolaylığı) sağlanmalıdır. Mazot, gübre, tohum gibi girdilerde finansman desteği, sübvansiyon ve teşvik modelleri uygulanmalıdır. Cipslik ve nişastalık patates çeşitlerinde **sözleşmeli üretim modeli**, alım garantisi ve prim sistemleri kurulmalıdır. Modern depo, soğuk hava tesisleri ve lojistik desteklerle arz dalgalanmalarının önüne geçilmelidir. İhracat kısıtlaması, aç kapa modeli bir denge içerisinde yürütülüp halkımızı mağdur etmeyecek şekilde önü açılmalıdır. Sözlerime son verirken Niğde çiftçisi, emeğinin karşılığını almalı; sanayi ile entegrasyon bu potansiyeli gerçek kazanca dönüştürecek anahtardır. İhracatın önü açılmalı, sanayi yatırımları hızlandırılmalı, üreticiye güven ve gelecek sunulmalıdır diyor; Saygılarımı sunuyorum.